01 aug '23 Verhoging van de patrimoniumtaks voor vzw's en private stichtingen op til?

Verenigingen zonder winstoogmerk (“vzw’s”) en private stichtingen werden een goede eeuw geleden in het leven geroepen om de solidariteit, rechtvaardigheid en de belangen van noodhebbenden binnen onze samenleving een duw in de rug te geven. Om hen in staat te stellen hun doelen zo goed als mogelijk te kunnen verwezenlijken, kende de wetgever aan de vzw’s en stichtingen rechtspersoonlijkheid toe, waardoor zij beschikken over een eigen afgescheiden vermogen en dus titularis zijn van eigen rechten en plichten.

De wetgever was er zich wel van bewust dat het toekennen van een afzonderlijk vermogen aan de vzw en stichting budgettair niet zonder impact bleef. Aangezien de vzw of stichting in principe wordt opgericht voor onbepaalde duur, wordt het vermogen dat wordt overgedragen aan deze entiteiten immers ten eeuwigen dage onttrokken aan de successierechten of enige andere vorm van erfbelasting. Om dit verlies aan successierechten voor de Belgische Staat deels te compenseren, werd bij de invoering van de vzw en stichting daarom ook een vermogensbelasting ingevoerd, de taks tot vergoeding der successierechten, ook wel de “patrimoniumtaks” genaamd. Via de patrimoniumtaks dienen de vzw’s en stichtingen het verlies aan successierechten deels te compenseren.

Huidige regime: standvastig doorheen de jaren

Opmerkelijk is dat de patrimoniumtaks doorheen de jaren amper wijzigingen heeft gekend. Zo bedraagt de patrimoniumtaks nog steeds 0,17% en wordt ze nog steeds toegepast op de bruttovermogenswaarde van het vermogen van de vzw of stichting. Met eventuele schulden wordt bijgevolg geen rekening gehouden bij de berekening van de verschuldigde belasting.

Sommige goederen van de vzw of stichting moeten niet in aanmerking genomen worden voor de berekening van de taks, en zijn er als het ware van vrijgesteld. Dit is o.a. zo voor liquiditeiten die dienen als werkingsmiddelen, voor de in het buitenland gelegen onroerende goederen, en voor aandelen die door een stichting (als administratiekantoor) worden aangehouden in ruil voor uitgegeven certificaten conform de Belgische certificeringswet.  

Bovendien worden kleine vzw’s en stichtingen vrijgesteld van de taks, indien de bruttovermogenswaarde van het gehele vermogen van de vzw of stichting minder bedraagt dan € 25.000 . De toepassing van de vrijstelling dient wel gemeld te worden aan de overheid met een zogenaamde “nihil”-aangifte.

Een belangrijke vrijstelling bestaat daarnaast ook voor de stichtingen van openbaar nut: zij worden integraal vrijgesteld van de patrimoniumtaks, ongeacht de grootte van hun vermogen.

Voorgestelde regime: budgettaire noodzaak?

Het huidige tarief van de patrimoniumtaks bleef jaren onveranderd. In vergelijking met andere (“vermogens”)belastingen, zoals bijvoorbeeld de effectentaks (waarvan een verhoging/verdubbeling van het tarief reeds meermaals werd bepleit), stond een verhoging van het tarief van de patrimoniumtaks tot voor kort nog niet op de politieke agenda.

Recent werd er evenwel een grote hertekening van de taks tot vergoeding der successierechten goedgekeurd in de ministerraad, die hieromtrent een voorontwerp van wet goedkeurde.

De belangrijkste wijzigingen hebben betrekking op het tarief en op de vrijstelling van de taks. In het goedgekeurde voorontwerp wordt het vaste tarief van 0,17% immers geschrapt en vervangen door een progressieve tariefschaal, waarbij de vrijstelling van de taks uitgebreid wordt tot de eerste vermogensschijf van € 50.000.

Schematisch ziet dit eruit als volgt:

Vermogensschijf	Tarief
Onder de € 50.000	Vrijgesteld
€ 50.000,01 – € 250.000	0,15%
€ 250.000,01 - € 500.000	0,30%
Boven de € 500.000	0,45%

 

Nieuw in de voorgestelde regeling is ook dat, zoals eerder wel al eens politiek ter discussie stond maar finaal afsprong, buitenlandse onroerende goederen meegerekend zullen moeten worden tot belastbare grondslag. Zij worden bijgevolg niet langer vrijgesteld in het vooropgestelde regime.

Om eventuele dubbele belastingen (deels) te vermijden, voorziet het voorstel tot slot in een verrekeningsmechanisme voor de in het buitenland gelegen of aangehouden goederen, die aldaar onderworpen zijn aan lokale buitenlandse belasting gelijkaardig op de patrimoniumtaks.

Voorgestelde regeling is nog geen wet

Het kan andermaal niet genoeg worden benadrukt dat de principes van deze wet enkel nog maar werden opgenomen in een goedgekeurd voorontwerp van wet. En cours de route van het wetgevend proces is het waarschijnlijk dat het voorgestelde regime nog gewijzigd zal worden. Daarbij kan men zich ook openlijk afvragen of er binnen de regering, mede gelet op het zeer recente afspringen van de bredere fiscale hervorming, eensgezindheid gevonden kan worden om dit voorstel aan te nemen als wet. Anderzijds is er heden wel een politieke consensus over maatregelen die het federale budget ten goede komen. Waardoor het niet is uitgesloten dat deze (of gelijkaardige) regeling toch wet zou worden.

De inwerkingtreding van de nieuwe regeling werd alvast wel voorzien op 1 januari 2024.

Conclusie: verregaande wijzigingen, maar fiscale eensgezindheid?

Het is opmerkelijk dat de voorgenomen wijzigingen van de patrimoniumtaks in alle stilte politiek hun doorgang hebben gevonden. Niet in het minst omdat het tarief van de taks meer dan verdubbelt voor vzw’s en stichtingen van een zeker omvang. De impact van deze voorgestelde wijziging kan voor hen niet worden onderschat en zal – indien deze regeling finaal ook wet wordt – meteen ook toegepast worden bij de eerstvolgende aangifte van de taks in 2024. Wij denken daarbij in het bijzonder aan de private stichtingen die werden opgericht binnen een familiale verzorgingsgedachte. Voor de (Belgische) stichting die wordt aangewend als administratiekantoor zijn er zoals gesteld geen gevolgen.

Zo’n vaart hoeft het evenwel noodzakelijkerwijs nog niet te lopen. In eerste instantie moet het ministerieel voorontwerp nog aangenomen worden in het parlement alvorens wet te worden. Zoals hoger reeds toegelicht is dit binnen de huidige regering allerminst een evidentie.

Uiteraard volgen wij dit nauwgezet voor u op en houden wij u op de hoogte zodra er nieuwigheden in deze te melden zijn.

Schrijf me in op de nieuwsbrief