26 okt '21 Zeepbellen spotten op de beurs
Door de wol geverfde investeerders ondervonden ze al aan den lijve. Nieuwbakken beleggers kennen ze uit de verhalen. Beide categorieën zullen er een herkennen als ze er een zien. Denken ze. Hopen ze. Misschien is er nu wel een onder ons en herkennen we hem niet, net zomin als de vorige. Bubbels. Zeepbellen.
Zeepbellen zijn van alle tijden. De eerste – min of meer – gedocumenteerde was de tulpenmanie in Nederland in de eerste helft van de 17e eeuw. De meest recente was de Amerikaanse vastgoedbubbel in het begin van deze eeuw. Veel schade berokkende het barsten van de tulpenbubbel niet. De Amerikaanse vastgoedbubbel echter mondde uit in een wereldwijde financiële crisis waarvan de littekens tot op vandaag nog steeds zichtbaar zijn.
Hoe herkent u een zeepbel?
Een zeepbel, een bubbel, de woorden bekken zodanig goed dat er te pas en te onpas gebruik wordt van gemaakt. Zodra de prijs van een actief sterk gestegen is en te hoog lijkt, kleven de media er al snel het etiket zeepbel op. Academici eisen echter een duidelijke definitie, maar de diverse scholen en stromingen geraken het maar niet eens over de precieze invulling van het begrip bubbel. Om niet te vervallen in een semantische discussie – evenwel soms met verstrekkende gevolgen, want op basis van een definitie ontkennen sommigen zelfs het licht van de zon – prefereren we de wat vagere omschrijving waarbij een zeepbel niets meer of minder is dan een scherpe stijging van de prijs van een actief gevolgd door een scherpe daling. Hoeveel de prijsstijging en -daling dan wel moet bedragen en over welke periode is – alweer – voer voor discussie, maar een stijging van minstens 100% in maximaal 3 jaar gevolgd door een daling van minstens 50% in maximaal 3 jaar lijkt een goede vuistregel.
Financiële zeepbellen laten zich dus per definitie pas post factum identificeren. De analyse van gebarsten zeepbellen zal niet leiden tot het real-time herkennen van zeepbellen. In de achteruitkijkspiegel lijken oorzaken en gevolgen immers steeds veel logischer in elkaar te haken dan ze op dat moment deden. Bovendien, mochten bubbels zich al laten herkennen, dan zouden ze überhaupt niet ophouden te bestaan. De studie van de geschiedenis leert ons wel dat elke zeepbel een aantal identieke kenmerken vertoont. Bij deze symptomen zijn beleggers beter op hun hoede.
In hun boek “Boom and Bust; A Global History of Financial Bubbles” duiken William Quinn en John D. Turner in een aantal financiële zeepbellen, gaande van de Mississippibubbel in 1719-1720 over de spoorwegmanie in 1844-1846, de fietsenmanie in 1895-1908, de roaring twenties 1920-1931 en de Japanbubbel in 1985-1992 tot de recente dotcombubbel 1995-2001, de subprimebubbel in 2003-2010 en de Chinese zeepbellen in 2007 en 2015. Quinn en Turner stellen financiële zeepbellen voor als een brand: “tastbaar en destructief, zichzelf in stand houdend en moeilijk te beheersen als hij eenmaal begonnen is”. Wat zuurstof, brandstof en hitte zijn voor een brand zijn verhandelbaarheid, de beschikbaarheid van geld en krediet en speculatie voor een bubbel. Noodzakelijke doch onvoldoende voorwaarden. Voor een brand is een vonk nodig. Quinn en Turner identificeren twee mogelijke vonken voor een bubbel: technologische innovatie en overheidsbeleid.
Is er een nieuwe zeepbel in de maak?
De kans op het ontstaan van bubbels lijkt momenteel groter dan ooit. Financiële markten liggen er sowieso bij als een droge heide in een hete zomer. Alle financiële instrumenten zijn uitermate vlot verhandelbaar. Financiële spitstechnologie maakt zelfs de logste activa liquide. Geld en krediet zijn er in overvloed als gevolg van het jarenlange soepel monetair beleid dat resulteerde in een extreem lage rente. Speculatie is des mensen en platformen en communities allerhande maken het makkelijker en goedkoper dan ooit om aan het kopen en verkopen te slaan.
De vonken zijn nooit ver weg. Nieuwe technologieën duiken in sneltempo op en laten geen enkele sector onberoerd. Bestaande bedrijfstakken worden gedisrupteerd, nieuwe ontstaan. Een graadmeter voor het bubbelgehalte van een nieuwe technologie is de aandacht die deze krijgt, in de media, maar ook in bedrijfspresentaties. De opkomst van een nieuw buzz word is een duidelijk symptoom. Het maskeren van het onvermogen om de economische en financiële impact van de nieuwe technologie in te schatten onder een laag retoriek nog een. De rol van de overheid is vaak heel subtiel. Om bepaalde maatschappelijke of politieke doelstellingen te bereiken wordt er een vonk gegeven. Vaak gedraagt de overheid zich zelfs als een pyromaan. Bovendien kan de overheid ook proberen om de zuurstof, de brandstof en de hitte te regelen. Onconventionele manieren worden daarbij niet geschuwd.
Waar zouden zich op vandaag de zeepbellen kunnen situeren?
Bitcoin is een binnenkopper natuurlijk. Eén bitcoin wordt vandaag verhandeld tegen zo’n 55 000 dollar. Sinds zijn ontstaan tot oktober 2020 schommelde de prijs van één bitcoin tussen 3 500 en – op dolle dagen – 12 000 dollar. De 100%/3 jaar-test doorstaat de bitcoin dus met glans. De vonk? Bitcoin is een nieuwe technologie. Geen kat die ook maar een idee heeft van wat de bitcoin kan betekenen in de maatschappij, laat staan van wat die zou kunnen opbrengen. De houding van de overheden tegenover cryptomunten is nog niet duidelijk. Overheden kunnen zeepbellen brutaal uit elkaar doen spatten. Dat de cryptomunt het in zich heeft om te kelderen, werd al bewezen.
De Nasdaq Composite Index, de graadmeter van de technologiesector in ruime zin, flirt met 100%-stijging op 3 jaar. Abstractie makend van de korte COVID-19-tuimelperte in maart vorig jaar steeg de SOX, de halfgeleiderindex, nagenoeg onafgebroken van 1 500 punten in 2019 naar ei zo na 3 500 punten in september 2021. Binnen de FactSet World Index zijn er een aantal sectoren die de selectieproef van minstens 100% op maximaal 3 jaar met glans doorstaan. Dit is ondermeer het geval voor olie- en gasboorbedrijven, producenten van elektronische apparatuur, financiële uitgevers en dienstverleners, halfgeleiderproducenten, producenten van telecomapparatuur, software-ontwikkelaars, producenten van elektrische producten en dienstenleveranciers aan de medische sector en zeetransporteurs. Met het fenomeen van vals negatieven bij een sneltest is iedereen ondertussen wel vertrouwd. Zo noteren bijvoorbeeld producenten van alternatieve energie in vergelijking met 3 jaar terug slechts 85% hoger, maar dit is na een correctie van 20% sinds begin dit jaar. Ontginners van edelmetalen bevinden zich in een vergelijkbare situatie.
Waken over uw rendement op lange termijn is onze verantwoordelijkheid. Die nemen we ter harte. Zoals de brandweer eerst een buitenverkenning doet om de brand te lokaliseren en het brandvermogen in te schatten, zo nemen wij ook de tijd om de temperatuur van de markt op te meten en ontsnappingsroutes te bepalen. U verwacht dit van ons. Terecht.
Door Kristof De Graeve
Blijf op de hoogte en schrijf u in voor onze updates.
Je bent met success ingeschreven op de nieuwsbrief.